Pas vdekjes | Juan Rulfo

Kam pak që kam vdekur. Vdiqa dje. Dje do të thotë dhjetë vjet për ju. Për mua, disa orë. Vdekja është e pandryshueshme në hapësirë dhe në kohë. Është thjesht vdekje, pa asnjë kundërshtim, ndaj asgjëje as diçkaje. Është një vend ku nuk ekziston as jeta e as diç tjetër. Gjithçka e lindur nga unë, është transformim i vetes sime. Krimbat që më kanë zgërmitur mishin, që më kanë tretur kockat, që më zvarriten nga gropat e syve, nga e çara e gojës sime dhe përptypin skajet e dhëmbëve, kanë vdekur dhe kanë krijuar krimba të tjerë brenda trupit të tyre, kanë ngrënë mishin tim të kthyer në aromë të keqe, dhe aroma e keqe është shndërruar në përjetësinë e murtajës së jetës, në shurdhërinë e saj. Por vdekja nuk ka përparuar. Gjendem këtu, rrethuar nga dheu, në po të njëjtin vend ku më kanë groposur përngahera.
Nuk kam ndjenja. Por vetëm kujtime. Kujtime të këqija. Edhe ajo pak mirësi që gjendej brenda meje, shkoi lart në qiell me shpirtin, në të qeshurën e fundit të syve të mi.
Dua t’ju jap një këshillë. Kur të jeni duke vdekur, qani. Përpiquni të qani me çdo kusht, edhe në daltë vetëm një pikë lot. Kjo është rruga e shpirtit. Bëjeni për të shporrur shpirtin nga trupi, sepse nëse nuk e bëni, do të vuani në të gjitha dhimbjet më të tmerrshme dhe më të padurueshme që i jepen njeriut.
Pak kohë më parë u takova me një të vdekur që ka burgosur shpirtin. Më rrëfeu që e varrosën të gjallë, gjysmë të vdekur. Më duhej të vija i lemerisur në varrin e tij të rrethuar nga urrejtja, të zemëruar, me të që përplasej në dëshpërim, duke ndier gjakun që i kullonte nga sytë, i verbuar prej gjakut dhe tmerrit. Qëndroi me shpirtin e tij në errësirën e vdekjes.
-Mendova se isha në Ferr, – më tha. – Më kapi një ankth si të kisha hyrë në Ferr, rrethuar nga zjarri dhe përjetësia siç na flisnin mbi tokë. Çdo pore e parëndësishme e mishit tim u dogj në zjarrin e saj. Kockat nisën të ktheheshin në hi dhe unë vazhdoja të isha i tmerruar, i vetëdijshëm për jetën trupore – duke kuptuar procesin e vetshkatërrimit – por jetoja ende si qenie njerëzore. Një forcë e brendshme më lëndoi, u mbërthye dhe goditi kundër mureve tashmë të shkatërruar, dhe rashë i rraskapitur, i ngazëllyer, sikur më në fund të kisha gjetur prehje. Por prehja e shpirtit gjendet në Ferr ose Parajsë dhe jo brenda enës njerëzore. Prandaj për njerëzit, çështja e Ferrit është thjesht burgosja e shpirtit prej trupit. Dhe në fund prej syve të mi nisën të dalin lot. Dhimbja më bëri të qaj, apo ndoshta as që e kuptova dhimbjen, mbase qe tmerri i stërzgjatur. Tani di vetëm të pushoj. Nuk e kam më atë shpirt që më sillte vuajtje. Tashmë jam i qetë.
Kaq më tha.
Dhe diçka tjetër. Mos i bëni të tjerët të qajnë. Është një dënim që zgjat dhe rëndon mbi vetë të vdekurit. Tek të gjallët zhduket, por tek të vdekurit qëndron përgjithmonë, sepse vdekja është e përjetshme.

Përktheu nga spanjishtja Antonio Çikollari